کم‌خونی (آنمی) در کودکان یکی از مشکلات شایع است که می‌تواند بر رشد، تکامل و سلامت عمومی آن‌ها تأثیر بگذارد.
علل، علائم، تشخیص، درمان و پیشگیری کم‌خونی در کودکان
۱. کم‌خونی چیست؟
کم‌خونی وقتی است که تعداد گلبول‌های قرمز خون (RBC) یا هموگلوبینHB (پروتئین حامل اکسیژن در خون)
کمتر از حد طبیعی باشد. این وضعیت باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن میشود.
۲. علل کم‌خونی در کودکان
🔹 شایع‌ترین علت: فقر آهن
- علل فقر آهن:
- تغذیه نامناسب (کمبود مصرف گوشت، حبوبات، سبزیجات غنی از آهن).
- شیردهی طولانی‌مدت بدون غذای کمکی غنی از آهن (بعد از ۶ ماهگی).
- مصرف زیاد شیر گاو قبل از ۱ سالگی (جذب آهن را مختل میکند).
دفع خون از سیستم گوارشی در تعدادی از بیماریها
کم‌خونی‌های ارثی مثل تالاسمی
✅نکته مهم :تا سن ۴ ماهگی بندرت کمبود آهن مشاهده میشود.
از ۴ ماهگی به بعد کودکان مستعد فقر آهن هستند که همزمان با آن قطره آهن نیز شروع میشود .
مقدار مصرف آن را پزشک برای شما تعیین میکند.
۳. علائم کم‌خونی در کودکان
- رنگ‌پریدگی (به‌ویژه در لب‌ها، ناخن‌ها و پلک چشم).
- خستگی زودرس و ضعف.
- کاهش اشتها و وزن‌گیری نامناسب.
- تحریک‌پذیری و بی‌قراری.
- تأخیر در رشد و تکامل (مثل دیر راه افتادن یا دیر حرف زدن).
- تمایل به خوردن مواد غیرخوراکی مانند خاک، یخ یا گچ
۴. تشخیص کم‌خونی
با آزمایش خون مشخص میشود
- در موارد خاص: آزمایش ژنتیک برای تالاسمی یا سایر بیماریها.
۵. درمان کم‌خونی در کودکان
🔹 درمان فقر آهن:
با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش درمان با مکمل آهن شروع میشود .
- مکمل آهن (شربت یا قطره آهن با دوز تجویز پزشک).
- بهتر است با ویتامین C (مثل آب پرتقال) مصرف شود تا جذب افزایش یابد.
- نباید همزمان با شیر یا چای مصرف شود (جذب آهن را کاهش می‌دهد).
- تغذیه غنی از آهن:
- منابع حیوانی: گوشت قرمز، ، مرغ، ماهی.
- منابع گیاهی: عدس، لوبیا، اسفناج، کشمش، تخم‌مرغ.
۶. راه‌های پیشگیری از کم‌خونی
✅ تغذیه مناسب:
- شروع غذای کمکی غنی از آهن از ۶ ماهگی (مانند پوره گوشت، عدس، زرده تخم‌مرغ).
- محدود کردن مصرف شیر گاو قبل از ۱ سالگی
✅ مصرف مکمل آهن با تجویز پزشک
- در نوزادان نارس از زمان دو برابر شدن وزن زمان تولد
- در نوزادان سالم، از ۴-۶ ماهگی
✅ غربالگری منظم:
بررسی دوره ای کودک از نظر کم خونی
۷. چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
- اگر کودک رنگ‌پریده، بی‌حال یا با تأخیر رشد مواجه است.
- اگر تمایل به خوردن خاک یا یخ دارد.
- اگر بعد از مصرف مکمل آهن، علائم بهبود نمی‌یابند.
جمع‌بندی:
کم‌خونی فقر آهن شایع‌ترین نوع کم‌خونی در کودکان است و با تغذیه مناسب، مکمل آهن و غربالگری به موقع قابل پیشگیری و درمان است.
توجه :اگر کودک تان علائم کم‌خونی دارد، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا با یک آزمایش ساده خون، تشخیص و درمان هر چه سریع تر آغاز شود.
دکتر مریم نوائی
